Onlangs hebben duizenden Nederlandse huisartsen, praktijkondersteuners, assistenten en artsen in opleiding tot huisarts, op een historische wijze van zich laten horen op een met mensen gevuld Maliveld in Den Haag. Mooi om die saamhorigheid en massale steun te zien, maar zorgwekkend tegelijkertijd. Wat is er nu eigenlijk allemaal aan de hand in de eerstelijnszorg en waar stevenen wij in de huidige koers op af? In deze blog zullen wij in gaan op deze- en andere vragen.

De eerstelijnszorg omvat een belangrijk gedeelte van ons zorgstelsel en fungeert o.a. als ontlastende filter voor de specialistische tweede lijn. Naast Huisartsen, Fysiotherapeuten en Tandartsen, kent de eerste lijn ook Revalidatieartsen, Specialisten ouderengeneeskunde, Verslavingsartsen, Artsen verstandelijk gehandicapten, Psychiaters, Jeugdartsen, Vertrouwensartsen, Verzekeringsartsen en Bedrijfsartsen.  Veelal specialismen die weinig bekendheid genieten, maar ontzettend van belang zijn in de wijze waarop ons zorgstelsel is opgebouwd.

Ons zorgstelsel staat al enige tijd enorm onder druk. Enerzijds hebben wij te maken hebben met een vergrijzingsgolf die als een ware tsunami over ons land lijkt te razen. Anderzijds steekt een beangstigende personeelstekort de kop op. Dit begint te lijken op het spreekwoordelijke 'dweilen met de kraan open', oftewel: De zorg is uit balans geraakt! Zorg breed, kampt het zorgpersoneel met een onmenselijk hoge werkdruk en een ongezond werk-privé balans. Maar, hoe herstel je die balans nu eigenlijk? Mijn bescheiden visie op dit ingewikkelde vraagstuk is glas helder!

Mijn visie
Om mijn kijk op de juiste wijze toe te kunnen lichten, zal ik deze betrekken op mijzelf en een klein stapje terug moeten zetten in de tijd. Als medisch student aan de Vrije Universiteit van Amsterdam, kwam ik er gedurende de co-schappen al heel snel achter dat het ziekenhuis niks voor mij bleek te zijn. Maar, waar lag dan wel mijn passie? Een antwoord op die vraag lag niet voor het oprapen. Afgezien van de huisartsen stage en slechts één stage binnen de sociale geneeskunde, ben ik nooit ingelicht omtrent de vele kansen en mogelijkheden die buiten het ziekenhuis om bestonden. En zo worstelden met mij, vele collega's me hetzelfde probleem! 

Deze opvallende constatering ligt in mijn ogen ten grondslag aan de problematiek waar de huidige zorg op grootschaligere wijze mee te kampen heeft. Er is in beginsel gedurende de studie een scheefgroei ontstaan tussen enerzijds een sterk onderbelichte eerste lijn- en anderzijds een over-gepromoot tweedelijnszorg. Het gevolg: De tweede lijn, waar toegang tot specialisaties zeer beperkt is, kampt met een enorme werkdruk, lange wachttijden en onnodig hoge zorgkosten. Hier betalen onder anderen, lees: met name, onze huisartsen in de tussentijd de dure rekening voor. Tegelijkertijd functioneert de eerstelijnszorg niet op de wijze waarop het van oorsprong is ingericht. Het ontbreekt de nieuwe generatie artsen aan kennis over- en interesse in eerstelijnsspecialismen. De veelal onuitgesproken gedachte onder medisch studenten ''Arts word je om in een ziekenhuis- of als huisarts aan de slag te gaan'' overheerst meer dan ooit tevoren. Werken in de eerste lijn is een ware taboe geworden! 

Balans herstel
Om de balans in ere te herstellen, zullen wij ons het belang van de eerstelijnszorg moeten realiseren. Ondersteun zorgorganisaties die in de eerstelijnszorg opereren in de middelen die nodig zijn om op de juiste wijze te functioneren. Zorg voor degelijke kennisgeving en vakinhoudelijk onderwijs over de eerste lijn. Dit begint al in de collegebanken van de medische faculteiten. Geef deze specialismen een podium gedurende de praktijkgerichte co-schappen en wijs aanstormende artsen op het belang van deze vakgebieden. Enkel een goed geïnformeerde basisarts, die zich bewust is van alle mogelijkheden zorg breed, is in staat om een weloverwogen keuze te maken omtrent het vervolg van zijn of haar carrière.

Ons zorgstelsel is continu aan verandering onderhevig, terwijl wij ons hier onvoldoende op aan lijken te passen. Indien wij de huidige koers blijven aanhouden, zullen de gevolgen desastreus blijken: Een alsmaar toenemende druk op de tweedelijnszorg, terwijl er een leegloop ontstaan in de eerste lijn, met onze ontevreden huisartsen voorop.

De zorg is ten alle tijden een teamprestatie. Laten wij, voor het welzijn van onze patiënten, toewerken naar een toekomstbestendig zorgstelsel.